I argue for two claims. First I argue against the consensus view that accurate behavioral prediction based on accurate representation of cognitive states, i.e. mind reading , is the sustaining function of propositional attitude ascription. This practice cannot have been selected in evolution and cannot persist, in virtue of its predictive utility, because there are principled reasons why it is inadequate as a tool for behavioral prediction. Second I give reasons that favor an alternative account of the sustaining function of (...) propositional attitude ascription. I argue that it serves a mind-shaping function. Roughly, propositional attitude ascription enables human beings to set up regulative ideals that function to mold behavior so as to make it easier to coordinate with. (shrink)

I defend an alternative to the two traditional accounts of the relationship between metacognition and social cognition: metacognition as primary versus social cognition as primary. These accounts have complementary explanatory vices and virtues. They also share a natural assumption: that interpretation in terms of mental states is “spectatorial”, aiming exclusively for an objective description of the mental facts about self and others. I argue that if one rejects this assumption in favor of the view that interpretation in terms of mental (...) states also plays important regulative roles with respect to minds and behavior, a new and superior conception of the relationship between metacognition and social cognition comes into view. On this conception, person-level metacognitive concepts are socio-cognitive tools that shape us into better cognitive agents and more predictable cognitive objects, thereby enhancing our abilities at social coordination. Mastery of these metacognitive concepts relies on subpersonal, non-conceptual, procedural metacognition. This reconceptualization of the relationship between metacognition and social cognition combines the complementary explanatory virtues of the two traditional conceptions, while avoiding their complementary explanatory vices. (shrink)

I argue that adaptive, self-directed misbeliefs are likely more prevalent and important than McKay & Dennett (M&D) claim. Humans often falsely interpret their own behavior in terms of culturally afforded categories. Despite their falsity, such self-interpretations are often adaptive because of our disposition to behave consistently with them. This makes us easier to interpret by similarly enculturated interactants.

I pose the following dilemma for Millikan's teleological theory of mental content. There is only one way that her theory can avoid Gauker's [(1995) Review of Millikan's White queen psychology and other essays for Alice, Philosophical Psychology, 8, 305-309] charge that it relies on an unexplained notion of mapping or isomorphism between mental state and world. Mental content must be explained in terms of the mapping relation that is required for mental state producing and consuming mechanisms to perform their biologically (...) proper functions, i.e. producing mental states that are consumed in systematically adaptive practical inferences. However, this proposal leads to unacceptably counterintuitive ascriptions of content to mythological beliefs and related desires: such beliefs and desires must "map onto" environmental states that make them adaptive, not onto the mythological states of affairs that (would) make them true or fulfilled. I conclude by discussing the merits and drawbacks of a potential solution to this problem: the view that the contents of mythological beliefs and desires are determined by the non-mythological concepts out of which they are constructed, rather than by the environmental states that make them adaptive. The affinities of this proposal with Pascal Boyer's recent theory of mythological concepts [(2001) Religion explained, New York: Basic Books] are also discussed. (shrink)

This is a new edition of the manual published in 1974 and 1984. Compared with those earlier editions it is revised, enlarged and more precise in its argumentation. In its beginnings the manual aimed at meeting the didactic needs to present students of the Faculty of Christian Philosophy at the ATK a complete handling of Christian ethics. The author, who wrote his manual in difficult times of communist ideology, decided to include in one work, besides a positive exposition of Christian (...) ethics, a critical discussion with other ethical systems as well as his own explicit theory on Augustinian and Thomistic ethics, which he endeavoured to develop. Thus the work interlocked the didactic objectives and the process of growth and justification of the Author's views, Krakow 2001, p. 308). (shrink)

Lesio to piąta powieść kryminalna Joanny Chmielewskiej, która stanowi w jej pisarstwie pozycję wyjątkową. Podjęta w artykule interpretacja ma ukazać zarówno sposoby przekształcenia modelu powieści kryminalnej, jak i wydobyć jej humorystyczna dominantę. W analizie tekstu stosowano metody badań strukturalnych połączone z elementami socjologii literatury. Powieść odbiega od ukształtowanego wcześniej wzorca zmianą struktury narracyjnej z pierwszoosobowej na trzecio-osobową oraz mocniejszym wyeksponowaniem ludycznego obrazu świata. Autorka akcentowała aspekt humorystyczny, wysuwając go przed kryminalną intrygę i skupiając się na kreacji bohatera oraz na wywołanych (...) jego działaniami komicznych zdarzeniach. Twórczość Chmielewskiej wyodrębniał stosowany przez nią typ komizmu, który odróżniał jej utwory od „klasycznego” kryminału. W Lesiu nastąpiła zmiana konwencji – kryminał „serio” zastąpiła zabawa w kryminał. Autorka konwencjom powieści kryminalnej, nadawała nowe znaczenia i odwołując się do obiegowych motywów gatunku (zbrodnia (nie)doskonała, napad na pociąg), banalizuje je i ośmiesza. Kolejne części artykułu skupiają się na: charakterystyce bohatera; aspektach komediowych; parodii i stylizacjach językowych, których tłem są stosunki społeczno-kulturowe w PRL w latach siedemdziesiątych XX wieku. Istotną przyczyną zwrotu pisarzy i czytelników w stronę „zabawnej sensacji” zdaje się rodzaj oswajania negatywnie kojarzonej przez wielu Polaków niezbyt odległej przeszłości. Kpina z aparatu sprawiedliwości, pokazywanie nieudolnych policjantów, opieszałość organów ścigania łączą się z apologią zwykłego obywatela, który „domowymi sposobami” radzi sobie w tej rzeczywistości. Powieść Chmielewskiej znalazła licznych naśladowców i kontynuatorów po roku 1989 w nurcie groteskowym powieści kryminalnej. Lesio stanowi ważny przykład rozmaitości gatunkowej powieści kryminalnej, zmienności form i funkcji aspektu ludycznego w jej strukturze. (shrink)

Celem artykułu jest próba uchwycenia różnic oraz podobieństw odnoszących się do cywilizacji zachodniej, które zawarte są w myśli francuskiej filozof politycznej Chantal Delsol oraz w eko-filozofii Henryka Skolimowskiego. Polski filozof na bazie radykalnej krytyki cywilizacji Zachodu zbudował własną koncepcję filozoficzną będącą swoistym remedium na współczesny kryzys. Chantal Delsol natomiast bardzo wnikliwie wypunktowała słabości i niedomagania cywilizacji Zachodu. W pierwszej części tekstu zaprezentowano koncepcje obojga badaczy. W drugiej i trzeciej części autor omawia podobieństwa i różnice pomiędzy sposobem postrzegania cywilizacji Zachodu przez (...) analizowanych myślicieli, a także postulaty ewentualnych rozwiązań aktualnego kryzysu, który – w świetle tekstów obojga uczonych – ma przede wszystkim charakter duchowy i wywodzi się z braku ujęć o charakterze integralnym i empatycznym. W artykule podjęta została próba scharakteryzowania niektórych diagnoz i prognoz obojga wymienionych autorów, które dotyczą zarówno aktualnej sytuacji cywilizacji Zachodu, jak i jej przyszłości. W artykule zastosowano metodę porównawczą oraz metodę analizy krytycznej. (shrink)

Cet article aborde le rôle du personnage du diable dans le roman de Jerzy Krzysztoń Obłęd. Jusqu'à présent ce rôle n'est pas suffisamment apprécié, malgré qu’il soit de très grande importance. La raison d’être du diable dans ce roman e’est la personnification des états psychiques du heros et du narrateur en commun. Dans Obłęd le diable a été présenté, avant tout, du point de vue médical et il a enrichi la description de la maladie du héros principal. Comme la figure (...) du mal, le personnage du diable facilite à contempler la réalité du mal et de la souffrance. (shrink)

Dnia 2 czerwca zmarł w Warszawie Jerzy Pelc, założyciel oraz wieloletni redaktor „Studiów Semiotycznych”. Przez prawie pół wieku troszczył się On o to, aby na ich łamach ukazywały się wspomnienia pozgonne upamiętniające polskich i zagranicznych uczonych semiotyków. Wspomnienia te albo pisał sam, albo prosił o ich napisanie osoby najlepiej znające dorobek i działalność naukową zmarłego. Jego odejście postawiło nas wszystkich w sytuacji niemożliwej: sam nie może być autorem wspomnienia, a tylko On mógłby kompetentnie napisać kilka słów o swoim ogromnym dorobku (...) naukowym [...]. (shrink)

Artykuł proponuje rozumienie filozofii jako współmyślenia, rozumianego m.in. tak, jak ujmuje to Cezary Wodziński, czyli współmyślenie z filozofem, którego dzieło ma charakter swoistego wyzwania. Jednakże wyzwaniem może być wiele innych zjawisk czy wydarzeń, jak np. zamach 9/11, pandemie, skażenie środowiska itp. Filozofia w całości jest ponadczasową praktyką współmyślenia. Współmyślenie wynika oczywiście ze „współbycia”. Według innych współmyślenie filozoficzne jest dzieleniem wspólnej miłości do tego, co istotowe. Warunki współmyślenia to m.in.: wzajemny szacunek, pokora, tolerancja, otwartość, rzetelność myślenia, polemika ad rem. Kierunkiem filozoficznym, (...) który współmyślenie stawia w centrum swojej uwagi, jest niewątpliwie filozofia dialogu. Filozofia musi być otwartością na to, co Inne. W ten sposób myślenie filozoficzne może wyrastać ze wspólnej troski myślicieli o los człowieka i cywilizacji. (shrink)

Artykuł omawia postać Jerzego Grobickiego, który służył jako oficer armii cesarsko-królewskiej i został pułkownikiem Wojska Polskiego w II RP. Brał udział w I i II wojnie światowej, a po wojnie wyemigrował do Kanady.

Every professional group in society gradually evolves its own set of rules of conduct, running along two lines, the technical and the moral, which together add up to constitute the particular ethics or deontology of that profession. This professional ethics is directly connected with the honour and dignity of the profession, and the person who breaks the rules imposed by the professional code disgraces the honour of his profession; to safeguard that honour, there are special corporational and disciplinary bodies known (...) as the Courts of Honour. (shrink)

Leon Koj napisał w zakończeniu do Problemów semiotyki logicznej, że nie sposób sobie wyobrazić semiotyki w Polsce bez Jerzego Pelca. Można opinię tę rozumieć tak, że Jerzy Pelc wywarł na semiotykę polską wpływ, bez którego to, co w niej najlepsze, nie przybrałoby nigdy formy rozwiniętej, nie ujrzałoby światła dziennego oraz nie znalazłoby odbicia w dydaktyce uniwersyteckiej. Jest to opinia trafna, a rozprawy zawarte w niniejszym – poświęconym Jerzemu Pelcowi – tomie Studiów Semiotycznych są oznakami tego wpływu.

Sprawiedliwość jako kategoria etyczno-prawna pozostaje w ścisłym związku z prawem tak naturalnym, jak też pozytywnym. Powiązania te są wszakże tego rodzaju, że umożliwiają traktowanie sprawiedliwości jako odrębnej struktury w ramach ogólnego ładu moralno-prawnego. Dzięki temu również w obrębie etyki chrześcijańskiej istnieje pokaźna literatura poświęcona problematyce oplecionej około tego pojęcia. W czasie, kiedy łacina była w powszechnym użyciu, często pojawiały się traktaty pod tytułem De iustitia bądź De iure et iustitia. Z chwilą, kiedy w filozofii i etyce górę wzięły języki narodowe, (...) sprawiedliwość nadal przyciąga ku sobie uwagę autorów. Owszem krąg zainteresowania się tą problematyki rozszerzył się na teoretyków innych także, poza chrześcijańskich filozofów. Panujący w tym świecie pluralizm doktryn etycznoprawnych spowodował, ze zamiast coraz klarowniejszego pojecia sprawiedliwości mamy coraz więcej znaków zapytania, niekiedy wręcz zasadniczych trudności odnośnie do właściwego rozumienia tego pojecia. W tym stanie poglądów narzuca się konieczność skonfrontowania stanowiska etyki chrześcijańskiej z głoszonymi dziś koncepcjami. Dobrą po temu okazję stwarza praca znanego w Polsce i zagranicą filozofa i teoretyka prawa Ch. Perelmana. Nie jest to autor tak w świecie naukowym populamy, jak np. J. Rawls, ale właśnie jego prace dostarczają najlepszego materiału dla realizacji postawionego sobie przed chwilą celu. (shrink)

Sprawiedliwość jako kategoria etyczno-prawna pozostaje w ścisłym związku z prawem tak naturalnym, jak też pozytywnym. Powiązania te są wszakże tego rodzaju, że umożliwiają traktowanie sprawiedliwości jako odrębnej struktury w ramach ogólnego ładu moralno-prawnego. Dzięki temu również w obrębie etyki chrześcijańskiej istnieje pokaźna literatura poświęcona problematyce oplecionej około tego pojęcia. W czasie, kiedy łacina była w powszechnym użyciu, często pojawiały się traktaty pod tytułem De iustitia bądź De iure et iustitia. Z chwilą, kiedy w filozofii i etyce górę wzięły języki narodowe, (...) sprawiedliwość nadal przyciąga ku sobie uwagę autorów. Owszem krąg zainteresowania się tą problematyki rozszerzył się na teoretyków innych także, poza chrześcijańskich filozofów. Panujący w tym świecie pluralizm doktryn etycznoprawnych spowodował, ze zamiast coraz klarowniejszego pojecia sprawiedliwości mamy coraz więcej znaków zapytania, niekiedy wręcz zasadniczych trudności odnośnie do właściwego rozumienia tego pojecia. W tym stanie poglądów narzuca się konieczność skonfrontowania stanowiska etyki chrześcijańskiej z głoszonymi dziś koncepcjami. Dobrą po temu okazję stwarza praca znanego w Polsce i zagranicą filozofa i teoretyka prawa Ch. Perelmana. Nie jest to autor tak w świecie naukowym populamy, jak np. J. Rawls, ale właśnie jego prace dostarczają najlepszego materiału dla realizacji postawionego sobie przed chwilą celu. (shrink)